از زمان تحصیل در دورۀ کارشناسی در مهندسی برق، بنا به علاقه و ارادتی که داشتم، مشغول پژوهش دربارۀ سید عبدالله بلبری و یافتن اسناد و نسخ خطی او بودم. اخیراً اسناد دیگری یافته‌ام که در زیر اجمالاً معرفی می‌شوند.
مفتاح القلوب
به رغم انتشار کتاب «از دیار عرفان؛ زندگی، اندیشه و آثار سید عبدالله بلبری» در تابستان ۱۳۹۷، ادامۀ پیگیری‌هایم به یافته شدن اسنادی جدید از او منتهی شده است. مطابق جست‌وجوهای اخیرم، رد توزیع پاره‌ای از آثار او در برخی روستاهای کردستان گرفته شده و امیدوارم در آینده، این کاوش‌ها نهایتاً به یافته شدن تعداد دیگری از آثار او ختم شود.
از آن میان، اثری از او به نام مفتاح القلوب به شیوۀ نظم و به زبان کردی هورامی در شناخت عمدۀ باورهای اسلامی است. این اثر در سال ۱۳۱۳ ه.ق، پس از کتاب عرفانی و سترگ راحة الارواح السعید فی توحید الله المجید و احتمالاً پیش از منظومۀ هورامی صحیفة المنوّر من الشریعة الانور در فقه شافعی سروده شده است.
در صورت تمایل پژوهشگران برای تصحیح و کار علمی بایسته بر روی این اثر جهت انتشار آن در چهارچوب رویکردیِ انجمن عارف، فایل نسخۀ خطی در اختیار فرد علاقه‌مند قرار گرفته و برای چاپ آن نیز حمایت صورت خواهد گرفت.
تنها اثر سید عبدالله بلبری به زبان کردی سورانی
آثار یافته‌شدۀ سید عبدالله که به صورت نسخۀ خطی و به خط خود او هستند، به زبان‌های عربی، فارسی و کردی هورامی فراهم آمده‌اند. با این حال، شعری ۹ بیتی به زبان کردی سورانی در مدح پیامبر اسلام (ص) نیز به او منسوب است.
این شعر بازنوشته‌شده، اگر چه نسخۀ خطیِ مربوط به دورۀ سید عبدالله نیست و این مسأله نوعاً از اعتبار آن می‌کاهد؛ اما از آن‌جا که به خط مرحوم ماموستا ملا عبدالرحمن سلینی ـ که داماد خاندان سید عبدالله بود و به دلیل علاقه و ارادت به سید عبدالله با آثار او انس داشت ـ است، در بافتار پژوهش‌های مربوط به او، بااهمیت به شمار می‌آید. تخلص سید عبدالله، یعنی عارف، در بیت آخر ذکر شده است.
با وجود آن‌که جست‌وجو برای یافتن آثار سید عبدالله هم‌چنان ادامه دارد، اما بررسی اصالت این سند می‌تواند سویه‌هایی از دایرۀ تعامل شاعران هورامی در آن دوره با ادب سورانی را نشان دهد. با این حال، صرف انتساب این شعر برای تعمیم یک گمان تاریخی بسنده نیست. انتشار این شعر، بیشتر برای طرح یک مسأله و جلب توجه علاقه‌مندان و پژوهشگران مربوط است.
زەمانەی ئەندەن
با توجه به تعلیمی بودن غالب سروده‌های سید عبدالله و توجه او به سبک آثار ملا خضر رواری، به نظر می‌رسد او برجسته‌ترین پیرو این سبک در فراهم آوردن آثار هورامی/ گورانی برای مخاطبان خود در هورامان و کردستان است.
پیشنهاد پژوهشی: تصحیح این اثر، مقایسۀ آن با منظومۀ ملا خضر رواری، بررسی نقش تعلیمی آن‌ها در جامعۀ هورامان، و پرداخت و پردازش سبک ادبی آن‌ها می‌تواند موضوع مناسبی برای تحقیق دانشجویان زبان و ادبیات کردی باشد. در صورت تمایل دانشجو یا پژوهشگر آزادِ علاقه‌مند، ضمن همکاری برای ارایۀ اطلاعات و اسناد مورد نیاز، شخصاً برای جلب حمایت‌های لازم به منظور انتشار آن تلاش می‌کنم.
پی‌نوشت: منظومۀ زەمانەی ئەندەن علاوه بر ملا خضر رواری به میرزا عبدالقادر پاوه‌ای نیز منسوب است.
ثبت دیدگاه دربارۀ یادداشت