پدرم می‌گوید سه چیز، انسان ـ به ویژه مردان ـ را پیر می‌کند: نداری، همسر بدخُلق و همسایۀ بدعُنُق. با این حال، به نظرم باید دوست ناامید را به این لیست کوتاه نیز اضافه کرد و تأثیر آن را گاه عمیق‌تر از آن سه دانست!


ارزشمندی امید و امیدورزی

تاکنونِ زیستن‌هایم، در زندگی کمتر چیزی به ارزشمندی امید دیده‌ام. سرمایه‌ای نفیس و گران‌بها که باید برای به دست آوردن و نیز نگه‌داری آن، بارها جنگید. دزدان این دارایی نیز کم نیستند و در این میان، دوستان ناامید، به دلیل ارتباط نزدیکی که با آدمی دارند، تأثیر به مراتب بیشتری بر او و امیدهایش می‌گذارند.

امروز پس از آن‌که از تعمیرگاه تماس گرفتند تا به دنبال دوچرخه بروم، در حال‌وهوای غروب‌گاهی شهر، دور کوچکی زدم و در برگشت، سری به یکی از دوستان ـ که گاه در مغازۀ پدرش می‌نشیند ـ زدم. سر زدنی کوتاه و معمولی و از سرِ احوال‌پرسی، که البته به گزارش دادنِ شرایط گذران زندگی هم رسید.

طعم سخنان گزارش‌گونۀ این دوستم چنان شور و تلخ و ناامیدی‌افکنانه بود که چندان تحمل نکردم و زودتر از معمولِ نشستن‌هایم پیش او، به منزل بازگشتم. مهم است بدانیم که مجبور نیستیم به سخنانی گوش دهیم که هم‌چون سم می‌مانند و درون آدمی را سوراخ می‌کنند و امید زندگی را از او می‌گیرند!


ورودی‌های ذهن

آن‌چه به نظرِ من می‌رسد، آن است که ذهن آدمی هم‌چون یک سیستم پردازشگرِ مبتنی بر ورودی‌هاست. در مهندسی کنترل می‌آموختیم که چگونه با مدیریت ورودی‌ها و بازخورد گرفتن از خروجی‌ها و در نظر گرفتن اغتشاشات، تابع سیستم را محاسبه کرده و به این ترتیب، آن را کنترل کنیم. این مسأله را می‌توان به ذهن آدمی نیز تعمیم داد و از آن‌جا که عملکرد مغز و ذهن، در عملْ ساختار زندگی ما را شکل می‌دهد، نوعاً مدیریت کردن ورودی‌های ذهن، به بهبود زندگی ما می‌انجامد. در این راه نباید کوتاهی کرد و باید عمدۀ آن‌چه را باعث کاهش عملکرد مغز می‌شود، حذف کرد. این حذف کردن، خود عملی کنترلی و فیلترکننده است و می‌توان آن را بر روی انواع منابع ورودی مغز اعمال کرد: کتاب‌هایی که می‌خوانیم، شبکه‌های اجتماعی که عضو هستیم، کانال‌های تلویزیونی که گوش می‌دهیم، رشته‌ای که در آن تحصیل می‌کنیم، دوستان و همکاران و نزدیکانی که داریم و از این قبیل موارد.


دوری از دوستان ناامید

در این میان، ارتباطات به دلیل تأثیر فزاینده‌تری که در شکل‌دهی رفتار ما ـ هم‌چون بخش قابل توجهی از خروجی مغز ما ـ دارند، مهم‌تر هستند و به همین دلیل، به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی که ما باید در زندگیِ پر از ناامیدی‌ها و استرس‌های گوناگونِ امروزین داشته باشیم و آن را مرتباً پرورش دهیم، مهارت بازکاوی ارتباطات و تعدیل آن‌هاست. در این راه باید جدی و کمی بی‌رحم باشیم و با کمترین ملاحظه، هر آن رابطه‌ای را که باعث کاهش عملکردمان به ویژه در حوزۀ انگیزه و امید می‌شود، قطع کرده و از آن دوری کنیم.

نتیجه: تا جایی که می‌توانیم از دوستان ناامید خود دور شویم!