در مطالعات خود برای پژوهش رسالۀ دکتری، باید اسناد تاریخی مربوط به طریقت نقشبندیه در کردستان را بررسی کرده و برداشت‌های خود در پیوند با وضعیت علمی و فرهنگی مناطق کردنشین را تشریح کنم. در طول فرآیند پژوهش، گاه برخی از این اسناد را در کانال تلگرامی نسیمگرام معرفی می‌کنم. این یادداشت دربرگیرندۀ سه پست کوتاه تلگرامی مربوط است.
حمایت مشایخ نقشبندی از طلاب
حمایت از عالمان و طالبان علوم اسلامی، یکی از اصلی‌ترین فعالیت‌های مشایخ نقشبندی هورامان در کردستان بوده است. سنتی که هنوز در مدارس خانقاهی بازجای‌مانده از آنان، با ابعادی متفاوت ادامه دارد.
در این سندِ بدون تاریخ که به نظر می‌رسد نامه‌ای از شیخ محمدعثمان سراج‌الدین نقشبندی خطاب به مردم روستای کماله در هورامان تخت باشد، او ضمن بیان رویکرد کلی خود در چرایی حمایت از طالبان علوم اسلامی، عموم مخاطبان خود را به پشتیبانی از چند طلبه که پیشتر آنان را به آن‌جا فرستاده و گویا به دلیل عدم همراهی کسانی در روستا مجبور به ترک محل شده بودند، می‌کند.
در بخشی از نامه چنین آمده است: «احترام طالب العلم لازم است، مخصوص در این زمان که طالب العلم کمتر است. بر همۀ مسلمانان واجب و ضروری است که خدمت‌گزار اهل علم باشند و به جان و دل آن‌ها را بپذیرند، زیرا قیام دین و حق آیین به شریعت غرای نبوی و قیام شریعت به اهل علم است. و اگر خدای ناخواسته اهل علم نباشند، مردم در مدت کمی دچار هزاران بدبختی و خلاف می‌گردند.»
اجازۀ شیخ علی کردی نقشبندی در طریقت
متن اجازه و خلافت‌نامه‌ای از شیخ محمد مظهر احمدی نقشبندی به شیخ علی بن شیخ محمدصادق کُردی به زبان فارسی که در سال ۱۲۹۹ ه.ق در مدینه نوشته شده، در زیر آمده است.
این سند، هم از حیث محتوا که بیانگر پاره‌ای از باورهای نقشبندیان دربارۀ مدارج عرفانی سالکان و شیوۀ تربیتی آنان است، اهمیت دارد، و هم از جهت بازترسیم شبکۀ ارتباطی درون‌طریقتی نقشبندیان کردستان.
نفوذ زبان فارسی در میان پیروان نقشبندیۀ کردستان، که قاعدتاً مدلول جایگاه این زبان در منطقه است، احتمالاً بی‌ارتباط به پای‌بندی آنان به سنت و میراث مشایخ فارس و فارسی‌نویس خود نیست. این مسأله با دقت در زبان سند که طبیعتاً نگارش آن در مدینه به زبان عربی دور از انتظار نیست، بیشتر آشکار می‌شود.
این دیدگاه، یافتۀ پژوهشی نیست و بیشتر مانند طرح یک مسأله برای بررسی بیشتر و جلب توجه پژوهشگران علاقه‌مند، و در نگاهی کلی‌تر تبیین تعاملات ادبی کردها با ادبیات همسایگان از طریق باورهای صوفیانه است.
تعاملات اجتماعی نقشبندیان در هورامان
عمدۀ پژوهش‌های مربوط به تصوف، بر متون و باورهای عرفانی متمرکز است. این در حالی است که صوفیان به عنوان گروه‌های جمعیتی، دارای اثرگذاری‌های اجتماعی قابل توجهی بوده‌اند و از این رو، پژوهش‌هایی که به بازشناخت تعاملات اجتماعی آنان می‌پردازند، ضرورت دارند.
نقشبندیان در کردستان، از طریق شبکۀ ارتباطی گسترده‌ای که با محوریت مشایخ و در پیوند با پیروان داشته‌اند، همواره در تعامل با یکدیگر و خانقاه به عنوان مرکز فعالیت‌های طریقتی بوده‌اند.
در این سندِ بدون تاریخ که به نظر می‌رسد نامۀ شیخ محمدعثمان سراج‌الدین نقشبندی به مردم چند روستا از هورامان تخت است، او در ماه رمضان از پیروان خود خواسته تا تعدادی از آنان به مدت چند روز در مجموعۀ خانقاهی روستای دۆڕۆ کار کنند: «در این موقع که هوا رو به سردی و زمستان پیش می‌آید، [؟] سد آب هنوز به اتمام نرسیده. بلکه شما مریدان و محبوبان چند نفر را به دورود گسیل نموده، یک دو روز در سد کار کنند و خاتمه یابد. این سد مال خانقاه [است] و شما برادران دینی در ثواب آن شریک می‌باشید».
ثبت دیدگاه دربارۀ یادداشت